کیمیای آگاهی

---

سؤال :

رسم معمول این است که در آغاز هر دیدار به یکدیگر سلام می کنیم، اما در نماز این امر در آخر کار انجام می شود، حکمت و سرّ این تأخیر، چیست؟

پاسخ :

در ابتدا از سؤال کننده ی محترم باید تقدیر کنیم چرا که از عبارت «حکمت و سرّ» استفاده کردند ، نه از عبارت «علّت».

تفاوت آنها چیست ؟

در حوزه‌ی احکام عبادی ، ما واقعاً «علّت» حکم را نمی‌دانیم ، یعنی چیزی که سبب حقیقی صدورِ این حکم از جانب خداوند متعال شده است را نمی شناسیم.

دلیل ؟

زیرا علّت و معلول در وجود و عدم از یکدیگر جدا نمی‌شوند ؛

محال است علّت موجود باشد و معلول آن علّت موجود نباشد. چنین چیزی امکان ندارد بدون استثناء. و محال است علّت موجود نباشد و معلول موجود باشد.

بلکه تا علّت باشد معلول هست ، علّت نبود معلول هم نیست.

اگر بگوییم علّت وجوب نماز مثلا معراج بودن آن است. پس در مورد کسی که معراجش را طی کرده باید نماز، واجب نباشد. در حالی که نماز حتی بر پیغمبر اکرم (ص) هم واجب است. و همچنین هر علّت دیگری را در نظر بگیریم درست نیست. پس هیچیک از این امور (معراج بودن ، تنهی عن الفحشاء و المنکر بودن و …) علّت برای وجوب نماز نیستند. و گرنه باید هرجا یکی از اینها هست نماز واجب ، و هرجا نیست نماز از وجوب بیفتد. و چنین نیست.

بله این امور، نسبت به وجوب نماز ، حکمت اند. یعنی وجود مصلحت و خوبی و فائده ای را در وجوب نماز بیان می کنند که بدون نماز، آن حکمت و مصلحت بدست نمی‌آید.

و این درست است ؛ ما بعضی از حکمت‌ها و مصلحت‌های احکام عبادی را می‌دانیم یا می‌فهمیم.

حال سؤال این است : حکمت و سرّ اینکه سلام در پایان نماز است ، و نه در اوّل آن ، چیست.

جواب : در روایتی اینگونه بیان گردیده است که :

چون نمازگزار، با گفتن تکبیر ِ ابتدای نماز و داخل شدن در نماز ، بر او حرام می شود کلام مخلوقین و در طول نماز از گفتن سخنان متداول بین مردم باید خودداری کند ، به همین جهت، خداوند، خارج شدن از این حالت را گفتن کلام و سخن مخلوقین قرارداد.

توضیح اینکه : اگر نمازگزار از حالت تحریمِ کلام مخلوق، بنحوی خارج نشود ، لازمه اش اینست که وقتی تحریم اول نماز را بست ، هرگز از حالت نماز و حرمت کلام مخلوقین خارج نخواهد شد و بسا تا آخر عمر باید در همان حال بماند. به همین جهت مناسب است که نماز و تحریم مندرج در آن، بنحوی در هم شکسته شود. و این در هم شکستگی حاصل نمی‌شود مگر اینکه نمازگزار با گفتن کلامی از کلامهای بشری، آن را در هم بشکند ؛ و خداوند آن کلام بشری را سلام قرار داد زیرا مخلوقین در ابتدای دیدار و شروع سخن گفتن ، با سلام شروع می کنند.

پس، از دو جهت بسیار مناسب است که سلام ، در آخر نماز بیاید و تمام کننده‌ی نماز باشد : یک جهت اینکه شکننده‌ی تحریمِ کلامِ بشری، باید کلام بشری باشد. و نیز چون نمازگزار در حال تکلّم با خدا بود و اکنون از آن حالت می خواهد خارج و شروع در کلام بشری کند ، کلامی که انسانها در شروع می‌گویند همانا سلام است.

السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

اشتراک در شبکه های اجتماعی

---