کیمیای آگاهی

---

این مطلب را خوب می‌دانیم که بعضی از گفتگوها در شرایطی برگزار می‌شود که خود ما متوجه می‌شویم و پی می‌بریم که گفتگو به این صورت و با این شرایط ، علاوه بر اینکه نتیجه‌ای در بر ندارد و هیچ یک از دو طرف نه حرف دیگری را می‌پذیرد و نه از سخن خودش دست می‌کشد ، آزاردهنده هم هست.
حتی اگر در بین گفتگو یکی از دو طرف متوجه اشتباه خودش بشود و واقعاً بفهمد که سخن خودش و ادّعایش، و یا طرز مطرح کردن آن، صحیح نیست، اما گفتگو در شرایطی انجام می‌شود که او حتی به این چیزی که خود می‌فهمد عمل نمی‌کند و به جای دست کشیدن از اشتباه و پذیرش حق و حقیقت، بر سخن باطل خود یا بر روش اشتباه خود پافشاری می‌کند. همه ما می‌دانیم که این روش، روش ناپسندی است و شایسته‌ی یک انسان حقیقت جو نمی‌باشد.
اما در موارد دیگری روش گفتگو و شرایط حاکم بر فضای گفتگو بگونه ای است که رعایت انصاف در پذیرش حق از دو طرف می شود و این روش، عاقلانه و صحیح است.
ما انسانیم و فطرتاً می دانیم روش اول، روش اشتباه و بی انصافی می‌باشد و هرگز ما را به حق و حقیقت نمیرساند. این روش را مِراء یا مُمارات به معنی «جدال نمودن» و «مجادله» و «بگو مگو» می‌نامند.

امام صادق علیه‌السلام در سخنی که از ایشان نقل شده می‌فرمایند :
مراء و جدال، بیماری بسیار زشتی است. و برای انسان خصلتی بدتر از آن نیست. و این کار از خُلق و خوی ابلیس است، بنابراین در هیچ زمانی مراء نمی‌کند مگر کسی که خود را و دیگران را نمی‌شناسد (یعنی ارزش و جایگاه خود را و قدر و منزلت دیگران را رعایت نمی‌کند) و از حقیقت های دین محروم است.
سپس امام صادق فرمودند : شخصی به امام حسین علیه‌السلام عرض کرد: بنشین تا در مورد مطلبی دینی با یکدیگر مناظره کنیم. امام حسین علیه السلام در پاسخ او فرمودند: ای شخص، من به دین خودم بصیرت دارم و هدایت داشتن خودم برایم روشن است ؛ تو اگر به دین خود جاهل هستی می توانی آن را از جای صحیحی بدست بیاوری. مرا با ممارات چکار؟!!

چقدر بیان زیبایی است آنچه از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که فرمودند:
“مراء و جدال” بر چهار قسم است:
۱ – یا این است که تو با طرف مقابل، در آنچه که هر دو می‌دانید با یکدیگر مناظره و جدال می‌کنید؛ در این صورت هر دو از مرحله‌ی خیرخواهی و صمیمیت خارج شده و به دنبال رسوایی [رسوا کردن و برملا کردن لغزشهای یکدگر] رفته‌اید، علم و دانش را بدین صورت ضایع نموده‌اید.
۲ – یا آنکه هر دو نفر شما به موضوع مورد بحث، جاهل و از آن بی‌اطلاع هستید؛ در این صورت نادانی خود را آشکار نموده‌اید و از روی جهل با یکدیگر دشمنی نموده‌اید.
۳ – یا اینکه در این مراء و جدال، تو پیرامون موضوع بحث آگاه و دانایی، و با شخصی که جاهل است گفتگو می‌کنی؛ در این حالت، نسبت به طرف خود ستم می‌کنی زیرا به دنبال آشکار نمودن لغزش و خطای وی می‌باشی.
۴ – یا آنکه در حال جدال و مراء ، نسبت به موضوع بحث، تو بی‌اطلاعی، و طرف تو شخصی با اطلاع و داناست. در این صورت حرمت و احترام او را رعایت نمی‌کنی و او را در جایگاهی که حق اوست قرار نمی‌دهی.

پس نتیجه می‌گیریم که جدال و مراء و گفتگوی بی‌نتیجه در هر صورتی که انجام شود کاری زشت و ناروا‌ست و مناسب با شخصیت یک انسان واقعی نمی‌باشد. بنابراین هر کس ممارات و جدال را رها نموده و آنچه حق و حقیقت است بپذیرد و منصفانه در برابر حق تسلیم باشد هر آینه ایمان خود را محکم نگه داشته و سلامتی دین خود را نیکو رعایت کرده و عقل خود را از انحراف و اشتباه محافظت نموده است.
چنانچه ملاحظه شد امام صادق علیه السلام به زیبایی تمام، موارد احتمالی جدال و مراء را برشمرده و آفت و زشتی این عمل را در هر یک از صورت‌های احتمالی بیان فرموده‌اند.

اشتراک در شبکه های اجتماعی

---